قوانین 7گانه ی یادگیری آسان زبان

چندی پیش با مشورت و سوال یکی از دوستان در مورد تدریس زبان فارسی به همسر خارجی اش، کنجکاو شدم تا درباره ی شیوه های مطالعه، یادگیری، به حافظه سپردن و حتی تدریس زبانی دیگر مطالعه و تحقیق کنم. در این بین با راهنمایی های آقای A.j. Hoge(ساکن سانفرانسیسکو و فوق لیسانس و مدرّس زبان) روبرو شدم که از آخرین شیوه های یادگیری آسان زبان، در غالب 7 قانون ساده، نام برده است. من تا آنجاکه بتوانم؛ نکته های مهم این قوائد را به فارسی ترجمه میکنم و چنانچه خودم نیز تجربه ای داشتم؛ آنرا با{کروشه} اضافه خواهم کرد. نکته ی قابل ذکر آن است که ارائه ی این مطلب به معنی جوابگو بودن به همه ی خواست های افراد نیست و شاید روشهای سنتی یادگیری زبان، برای بسیاری هنوز بهترین باشد. نکته ی دیگر: این راهکارها، شاید فقط برای یادگیری عمومی و اولّیه ی زبان مفید واقع باشند تا موارد تخصصی تر. با اینحال از دوستان عزیز(مثل همیشه) خواهش میکنم با ذکر تجربیات خود، باعث پربارتر شدن مبحث باشند.

****RULE 1: Always Study and Review Phrases, Not Individual Words
قانون نخست:{ شیوه ی سنتی مطالعه ی واژه های تنها را کنار بگذارید و} همیشه گزاره ها (عبارت،ترکیب کلمات) را بخوانید و تمرین کنید؛ نه فقط کلمه ها را به تنهایی. اگر کلمه ی جدیدی دیدید، حتما ً عبارتی که آن کلمه ی جدید، در آن استفاده شده را در دفترچه ی یادداشت خود بنویسید؛ نه فقط آن کلمه را. به این ترتیب استفاده ی درست هر کلمه را می آموزید. تحقیقات نشان میدهد یادگیری زبان، با شیوه ی یادگیری و استفاده از عبارات کاربردی، 4 الی 5 برابر سریعتر از یادگیری کلمات به تنهایی است.

****RULE 2: Don't Study Grammar
قانون دوم: گرامر نخوانید. همین الان کتابهای صرفا ً گرامر خود را کنار بگذارید. این کتابها باعث میشوند شما پیش از صحبت،{به ساختار و زمان دستوری کلمات فکر کنید.} در حالی که باید به طور خودکار{ و معمولی، مثل زبان مادری خود، بدون هیچگونه حساسیتی روی زمانهای دستوری و گرامر} بتوانید صحبت کنید. { البته بعضی شیوه های تدریس برمبنای مقایسه ایی بین زمانهای انگلیسی و دیگر زبانها وجود دارد؛ که مسئله ای دیگر است و در قانون پنجم، بیشتر در این مورد صحبت خواهم کرد. ولی راز قدرت یادگیری عمومی انگلیسی، برمبنای گرامر و دستور نیست. بسیار پیش آمده است که هزاران مورد دستورزبان انگلیسی میدانید؛ ولی به محض اراده جهت استفاده ازآن، همه ی آموخته هایتان فراموشتان میشود. بخاطر آن است که گرامر و زبان عمومی شخص، نامتوازن است.} معمولا ً کتابهای دستوری و گرامری؛ نوع صحیح نگارش و استفاده و تفکر درباره ی زبان را به شما میاموزند. درحالیکه شما در وهله ی اوّل، نیاز به راهی دارید که بتوانید بطور اتوماتیک و بدون هیچگونه تفکر و تامّلی، استفاده از زبان را بدانید.

****RULE 3: Listen First, Learn With Your Ears, Not Your Eyes
قانون سوم: گوش کنید، گوش کنید، گوش کنید. باید به انگلیسی روزمره گوش کنید. چشم ها، بسیار کمتر از گوشها برای یادگیری زبان به شما کمک میکنند.{راز پیشرفت افراد مهاجر در زمینه ی زبان، فقط و فقط همین است که شرایط حضور در محیط، باعث میشود نه تنها شنوایی افراد تقویت شود؛ بلکه نوع کاربرد آن را با تمام وجود خود حس کنند و بخاطر بسپارند. اگر میخواهید در زمینه ی تقویت زبان عمومی خود اقدامی کنید، بجای روخوانی کتابهای زبان خود، بیشتر گوش کنید و حتی هنگام روخوانی متن کتابها، با صدای بلند تلفظ کنید تا نه تنها ماهیچه ی«زبان/زبون» در فضای دهان بیشتر نرمش و تمرین کرده باشد؛ بلکه با شنیدن تلفظ جملات، گوشتان برای یکبار دیگر شنیده باشد و در عمق ذهن و مغزتان ذخیره شود. بطور خلاصه این قانون را باید اینگونه معنی کرد که با گوش خود یادبگیرید تا با چشمان خود. و صد البته تکرار شنیدن هر روزه و منظم، بسیار مهم و حیاتی است. نه به آن شوری شور که یکدفعه و یک ریز فقط انگلیسی بخوانید و بنویسید و همه را خسته کنید؛ و نه به آن بی نمکی که....} اگر روزانه 1 تا 3 ساعت در روز را به شنیدن اختصاص دهید، پیشرفت خود را خواهید دید{متن صوتی داستان، گفتگو و .... انگلیسی را بر روی .؟. دانلود کنید و هرجا که امکان دارد؛ از هنگام رانندگی گرفته تا درون مترو و دستشویی و... حتـّی اگر هیچ تمرکزی ندارید؛ فقط انگلیسی بشنوید. شما بگید!!! یه چیز یاد بگیرید بهتره یا هی مدام این ویزویز شیطون توی گوشتون دیش داش دیش داش کنه؟ }

**** RULE 4: Slow, Deep Learning Is Best
قانون چهارم: آهسته و عمیق یاد بگیرید. دانستن یک کلمه و عبارت کافی نیست.{یک قطره آب زلال، بهتر زدریایی شور و کدر. بعضی ها میخواهند یکدفعه خودشان را بکـُشند و هزاران واژه و یا حتی عبارت را حفظ کنند. معمولا ً برای توصیف اینگونه افراد گویند:«دارای دامنه ی لغت بالا» ولی متاسفانه یا عمیق نیست؛ و یا بواسطه ی قانون های بالا نمیتوانند از آنها در موقع لازم استفاده کنند. واژه ها و عبارتها} باید در ذهن شما ثبت شود تا همیشه برای استفاده آن را دم دست داشته باشید. اگر به یک کتاب گویا (Audio book) گوش میکنید؛ یک قسمت را 30 بار و در طول ده روز، روزی سه بار بشنوید و سپس به سراغ قسمت بعدی بروید.{وباز ضرب المثل: یک شهر آباد، بهتر از صد شهر خراب. دانستن کم ولی عمیق و صحبت کردن آسان مختصر، بهتر از نیمه کاره دانستن هزاران و عدم کاربرد مطمئن و آسان و همیشگی آنهاست.}

****RULE 5: Use Point Of View Mini-Stories
قانون پنجم:برای یادگیری اتوماتیک گرامر و دستور زبان انگلیسی؛ از شیوه ی «داستان های کوتاه در زمانهای مختلف» استفاده کنید. اگر به کسی که انگلیسی زبان است؛ دسترسی دارید؛ داستان کوتاهی را که در زمان حال نوشته شده به او بدهید و از او بخواهید که آن را در زمان های مختلف{گذشته ی ساده، کامل، آینده و ...} باز نویسی کند{و البته چه بهتر که بازخوانی کند تا شما باز بشنوید} این بهترین روش برای یادگیری گرامر و زمانهای مختلف است.{ البته این روش یکی از شیوه های تدریس است که بنده استفاده میکنم . مثلا ً با آموزش بن ماضی(مثل:رفت، گفت و...) و نیز شناسه ها(م،ی و...) براحتی گذشته ی ساده(رفتم، رفتی و...) و نیز گذشته ی استمراری(می رفتم، میرفتی و...)را تدریس میکنم . دانستن اینکه چه نوع ماضی یا مضارع و... است، برای مشتاق یادگیری زبان در وهله ی اوّل مهم نیست و مگر یادتان رفته است که تا چه حد از ما معلمان ادبیات بخاطر همین درس دستورزبان بدتان می آمد !}

****RULE 6: Only Use Real English Conversations & Materials
قانون ششم: حتما از انگلیسی صحیح و رایج امروزی استفاده کنید. فیلم و نوار هایی را انتخاب کنید که مطمئن هستید انگلیسی واقعی و رایج امروزی است.{یکی از بحث برانگیزترین موارد همین است. بیشتر متدها و کتابها یا برمبنای نگارش اصولی زبان، آنگونه که باید باشد هستند و یا بر مبنای گرامر. تصوّر کنید من بعد از کلّی به دانشجویم یک جمله یاد بدهم که«من گرسنه هستم» ولی او در اولین برخورد با یک ایرانی بشنود که« م َ گـُشنمه»!!! البته من با لهجه ی نجف آبادی نوشتم تا بهتر متوجه شوید. نه تنها تمام آن همه زحمت من به هدر خواهد رفت؛ بلکه باعث روحیه باختن او هم میشود. به نظر من یک مبتدی زبان، پیش از هرچیز مشتاق است تا با یادگیری یک کلمه ی بیشتر، بتواند ارتباط برقرار کند. حال اگر مقدار بالایی انگلیسی با تلفظ اصلی انگلیسی یا با لهجه ی انگلستانی بلد باشد و نتواند از آن در آمریکا استفاده کند؛ چه فایده ای دارد؟ بماند که گاهی مواقع لهجه و گویش(تغییر و درهم شکستن کلمات مثلا ً:نجف آباد=نجبباد/نجفباد) بعضی افراد کفردیگران را در میاورد. ولی بهرحال برای ایجاد ارتباط و برای شروع چاره ای دیگر نیست. مثلا ً در بین جوانان آمریکایی جمله ای رایج است«Aite, It's my bad » به معنی: درسته(باشه قبول)، اشتباه از منه «Alright, That is my fault» همانطور که میبینید کلمه ی bad در معنی دیگر و Alright را«آیت» تلفظ میکنند. بماند که در ایران هر استادی برای خود یک لهجه و تحلیلی از تلفظ انگلیسی دارد و برای نمونه: استاد پرافاده ی ما میگفت: در آمریکا هروقت از دیدن چیزی هیجانی بشوند و بخواهند تعجب ناشی از آن چیز(مثلا ً هدیه) را بیان کنند میگویند:« اووووو» این بود تا آمدیم و دانستیم« va'o = و َ ا ُ »= WoW صحیح است.

****RULE 7: Listen and Answer, not Listen and Repeat
قانون هفتم: تکرار نکنید؛ بلکه پاسخ دهید. بسیاری از نوارها و سی دی های آموزشی زبان از شما میخواهند که مثلا یک عبارت را بعد از شنیدن تکرار کنید. این روش اشتباه است. باید از شما خواسته شود که جواب گوینده را بدهید نه این که عین عبارت را تکرار کنید. { البته در اینجا باید ذکر شود که اگر تکرارها، با هدف تمرین و نرمش بیشتر«زبون»توی دهن باشد؛ اشکالی ندارد. همانطور که ماهیچه های پاهای یک شخص بدون آمادگی قبلی، یارای دویدن نابهنگام را ندارد؛ ماهیچه ی زبون هم باید تمرین کند و به سبک گفتار زبان جدید و ویژگیهای آن عادت کند. برای این مورد من روخوانی بلند یک متن ساده ی کودکان یا روزنامه را به دانشجویانم پیشنهاد میکنم. البته هدف فقط روخوانی کردن طوطی وار، با صدای بلند متن است و اصلا ً نباید بر روی معنی آن تمرکز شود. دقیقا ً یادگیری یک کودک را مدنظر داشته باشید. از والدین میشنود؛ یاد میگیرد؛ تکرار میکند و سپس پاسخ میدهد. برای مثال: بـُزبزقندی سه تا بچه داشت؛ شنگول و منگول و...؟ اگر هم اشتباه گفت: تصحیح میشود. عین اینکه یکی ازشماها بخاطر طولانی شدن سخن من خسته بشه و بگه:«ممید دیگه مسّه» ومن بگم:مجید جان دلبندم باید بگی:« حمید دیگه بسـّه» !!! چشم!!! شما لطفاً اعصباتون رو کنترل کنید قول میدهم با ذکر فقط یکی دوتا نکته ی کوچیک برم که برم.

****پینوشت:
1- راز پیشرفت در زبان، تشویق! تشویق! تشویق است. بجای دیدن نیمه ی خالی لیوان و دائم اعتراض گرفتن به تلفظ اشتباه یک کلمه در جمله ای طولانی، صحیح بودن بقیه ی کلمات را بخود و یا دیگران یاد آور باشید تا ضمن تشویق، تا تهِ عمق ِآخر ِمغز نفوذ کند. البته یکی پیدا کنید به خودم بگه که بدجوری روی تلفظ اشتباه خانمم، حسّاسم. ا َه اه اه....دوباره که اشتباه گفتی...

2- در کنار املای صحیح کلمه ی انگلیسی، تلفظ فونتیکی(آوانگاری/ آنگونه که تلفظ میکنیم و یا میشنویم نه آنگونه که مینویسیم: خواهر=خاهر) آنرا بنویس تا بهتر متوجه بشوید. مثلا ً:Kninfe=nAyf ویا Arm با A بزرگ (آ) است و ask با اِی کوچک. و یا تلفظ فونتیکی Doctor میشود dAkter. پیشنهاد میشود هر هفته چندیدن واژه ی جدید را در جمله ای کاربردی بر روی برگه ای بنویسید و جلوی چشم خود بگذارید، مثلا ً روی میزکامپیوتر، آیینه ی توالت، درب آسانسور و یا میز آرایش(البته اگر دکوراسیون بندی و آرایش کردن خانمها اجازه ی کار دیگری به اونها بده.)

3-درصورتیکه فیلم به زبان اصلی می بینید؛ تا حد امکان از زیر نویس، مخصوصا ً فارسی استفاده نکنید و یا اینکه در ازای (فقط)یکباردیدن با زیر نویس، باید به دفعات فیلم را بدون زیرنویس ببینید و یا بهتر بگویم بشنوید. فیلمهای رومانتیک پیشنهاد نمیشود؛ چراکه ما ایرانیها چنان غرق آن می شویم که وسطهای فیلم یا سـُرسـُر اشکمان روان است و یا کار به جاهای باریک می کشد و عوض افزودن بارعلمی، به تعداد بچه هایمان می افزاییم.

4- آدرس وبسایت«کلوب انگلیسی آسان» در گیومه ذکر شده است. درقسمتی شما میتوانید ایمیل خود را بنویسید تا به ترتیب هفت ایمیل در توضیح موارد بالا و سپس ایمیلهای متعدد که پس چی شد؟ چرا پول نفرستادی تا برات کتاب و سی دی بفرستیم و...؟؟ برایتان ارسال شود. برای آندسته از دوستانی که دسترسی به یوتیوب دارند،« لینک متن کامل توضیحات قوانین بالا»، توسط خود مدرّس به انگلیسی، جهت استفاده ارائه میشود.

5-وقتي ميخواهيد انگليسي صحبت كنيد سعي كنيد بجاي اينكه مطلبتان را در ذهن خود به فارسي مرور کنید و سپس آنرا در ذهنتان به انگليسي ترجمه كنيد؛ از همان اول مطلب خود را به انگليسي بسازيد و به زبان بياوريد. مثلا وقتي درخواست خريد car ميكنيد واژه فارسي «ماشين» را فراموش كنيد. بعبارت ديگر به انگليسي فكر و صحبت كنيد و نگران غلط بودن واژه ها نباشيد. چون به مرور زمان غلط ها كم و كمتر خواهند شد.

6-یادگیری زبان را به چند مرحله تقسیم کرده اند. مرحله ی اوّل را «عمودی/صعودی»میگویند. در این مرحله اشخاص از زبان هیچ هیچ نمیدانند و یادگیری هر واژه ی عادی و عمومی از «سلام و خداحافظ» گرفته تا «قاشق و چنگال»و.... برایش تازه و هیجان آور است. برای همین بسیار ذوق زده اند و یادگیری خود را چشمگیر و«صعودی» میبینند. در مرحله ی دوّم که به آن «افقی/تدریجی» گویند وقتی است که شما همچنان درحال یادگیری هستید؛ ولی چون دیگر آنچنان چشمگیر جلوه نمیکند؛ فکر میکنید درحال درجا زدن هستید و مایوس میشوید. در حالیکه این یک امری است طبیعی و نباید روحیه خود را ببازید. این نکته را نیز فراموش نکنید که صدها بار شده که ذهنمان یک واژه ی فارسی را فراموش کرده است. پس چرا از فراموشی واژه های انگلیسی کلافه ایم؟ برای مثال: چندی پیش من بیش از 20 دقیقه کلافه بودم که اسم دیگه ی این پارچه ای که زنان روی سرشان میبندند؛ چست؟ شما میدونید چیه؟ منظورم همون اسم دیگه ی روسریه. آهان !! چهارقد/چارقد/لچک.

7-سعی کنید در اولـّین فرصت، واژه ی جدید و تازه یاد گرفته ی خود را در گفتگوها و تمرینهای خود به کارببرید. ضمن اینکه لذت آن را میبرید؛ از آن واژه بصورت کاربردی استفاده کرده اید و یادگیری آن را عمیق و همیشگی میشود. فقط یادتان باشد در راستای مورد بالا، تا زمانی که شما بخودتان نهیب میزنید که «کمتر میدانید»؛ این به معنی روحیه باختن و منفی فکر کردن نیست؛ بلکه اینگونه احساسات، مانع ایجاد اعتماد به نفس کاذب شده و همواره یادگیری شما را بیشتر و بیشتر میکند. به این معنی که تا زمانی که خودتان را ضعیف میدانید؛ همواره برای یادگیری بیشتر تلاش خواهید کرد. فقط یادتان باشد که خودتان را نترسانید..... اگر دقت کرده باشید من درجای تا جای مطالبم از ضعف انگلیسی خودم و یا ضعف در ایجاد ارتباط گفته ام.... این سخن یک شوخی است که من بعد از سه سال و نیم هنوز از ضعف زبان نالیده باشم .... متقابلاً بازهم شوخی خواهد بود که بگویم در هیچ زمینه ای مشکل ندارم....علتی که من اینطور ذکر میکنم این است که امثال شما بدانند که نباید ترسید و درمقابل هم نباید زیاد از حدّ هم به خود و ذهنمان اعتماد کنیم.

8-همه ی شما در طول زندگی تان بارها به نامه هایی اداری و ... برخورد کرده اید که پر بوده است از واژه هایی کهنه و عربی و تخصصی: شاکی، متشاکی، مشارالیه، حق الوکاله، مدعی العموم، منقول و غیرمنقول، سند مشاء و... آیا هیچکدامتان حساس بوده اید که معنی دقیق آن واژه ها را از فرهنگ لغت پیدا کنید؟ و یا اینکه پیام کلـّی نوشته را فهمیده اید و پی کار خود رفته اید؟؟ در یاد گیری زبان انگلیسی و مخصوصاً برنامه ی «تافل» هدف این است که شما به حدی برسید که پیام کلـّی گفتگو و نوشته را دریابید و حساسیتهای روزهای اوّل و دانستن معنی کلمه به کلمه ی جمله ها را فراموش کنید. جالب است که من به جایی رسیده ام که گاهی با دانستن یکی دو کلمه ی جمله؛ بنا برحدس خودم پاسخ فرد مقابل را میدهم. البته که بارها هم گند زده ام؛ ولی خواهی نخواهی و پس ازچندین سال زندگی در خارج از ایران به جایی خواهید رسید که خودتان را به فهمیدن میزنید. آیا همه ی گفته های یک سخنران را(مثلاً همین آقای مهر.ورز) را با نهایت گوش هوشتان بجای شنیدن؛ میبلعید؟ پس سخت نگیرید.

9-یکی از معروفترین نرم افزارهای یادگیری زبانهای خارجی در آمریکا«رُزتا استونRosetta Stone» با قیمتی چند صد دلاری میباشد. لینک وبلاگ ارائه کننده ی آن را جهت دانلود قرار داده ام و علاوه بر انگلیسی برنامه های آموزش بیشتر زبانهای دنیا را دربر دارد. در ضمن تا بخواهید وبلاگهای تخصصی زبان و آموزش زبان انگلیسی وجود دارد. برای نمونه چند مورد اضافه میشود:وبلاگ جدید اسوه ی علم ... وبلاگ انگلیش سنتر... وبلاگ دانلود مطمئن ترینهای زبان. گفتنی است که اخیراً رادیو آمریکا برنامه ی خودآموز یادگیری فرهنگ و مکالمات آمریکایی را تحت عنوان «goEnglish.me» ارائه کرده است که اگر دارای کامپیوتر پرسرعت، اینترنت سریع، فلش پلیر10، هدفون و میکروفون هستید؛ ضمن ثبت نام و ساخت آی دی و پسورد، تجربه ی آن را پیشنهاد میکنم. روش آموزشی این برنامه بر انجام فعالیت های واقعی مانند: رفتن به کالج، پیدا کردن دوست، کاریابی، ازدواج، پرستاری از کودکان، خرید، سفر، مهمانی، و بسیاری از کارهای دیگر استوار است.

10- راستش دیگه خجالت کشیدم ادامه بدهم. شما هم خیلی بی انصاف خواهید بود اگه از ذکر نظر و تجربیات خود طفره بروید. ای بسا که ذکر یک خاطره از آموزش بد و غلط یک واژه، سببی شود تا دوستی دیگر تلفظ صحیح آنرا یادبگیرد. این گــوُی و این میدان.